باورهای اشتباه در سخنرانی

سخنرانی به ترغیب، تشویق  تهییج مخاطب نسبت به امری است. باورهای اشتباه در سخنرانی در بسیاری از موارد باعث می شود که ما برخورد نادرستی با سخنرانی داشته باشیم.

باور اشتباه در سخنرانی باعث سردرگمی ذهنی سخنرانی می شود. دید درست و صحیح از منظر مناسب قدرت سخنوری و اعتماد به نفس سخنران را ارتقا می بخشد. در ادامه مقاله به باورهای اشتباه در سخنرانی که به صورت عام در ذهن بسیاری از افراد نقش بسته است اشاره می کنیم.

تعداد مخاطب

بسیاری از افراد که به صورت مبتدی با حوزه سخنرانی آشنا می شوند گمان می کنند سخنرانی به معنای یک تریبون و جمعیت زیاد است. البته که این مورد هم از مصادیق سخنرانی است. ولی سخنرانی می تواند حتی برای یک نفر هم انجام شود.

هر جایی که شما یک مشاوره، وکالت، اجرا، نمایش، پرزنت، همایش، سمینار، فروش، آموزش، ارتباط، ازدواج، آشنایی، طلاق و یا جدایی دارید و می خواهید با سخن و کلام خود روی دیگران تاثیر بگذارید و اگر با شما مخالف بودند آن ها را تبدیل به موافق کنید، اگر نتوانستید، مخالفتشان را خنثی کنید و باز هم اگر نتوانستید حداقل مخالفت آن ها را تخفیف بدهید، در واقع شما مشغول سخنرانی هستید.

سخنرانی، تدریس نیست

یکی از اشتباهات رایج در کلاس کارگاه سخنرانی تدریس کردن سخن آموزان به جای سخنرانی است. تفاوت سخنرانی و تدریس دقیقا در جایگاه سخنران و مدرس است.

مدرس کسی است که چیزی می داند و کسی که در مقابل او نشسته شاگرد است و او کسی است که در موضوع تدریس چیزی نمی داند یا اندکی می داند.

سخنران حکم رهبری و راهبری دارد و کسانی ه در مقابل او قرار دارند مخاطبانش هستند. مخاطب شاگرد سخنران نیست. سخنران قرار نیست به مخاطبانش آموزش دهد، قرار است که به آن ها راه نشان دهد.

در کلاس سخنرانی در بسیار موارد در ابتدای امر آموزش سخنرانی، سخن آموزان وقتی می خواهند در مورد موضوعی صحبت کنند، آن موضوع را درس می دهند. ابتدا تعریفی از موضوع ارائه می کنند و بعد آن را شماره بندی می کنند و هر بند و شماره را در یک خط توضیح می دهند. این روش سخنراین نیست، روش تدریس است.

سخنرانی حرّافی و پرگویی نیست

برخی گمان می کنند که سخنرانی به معنای زیاد حرف زدن است. معمولا کسانی را که در جمع زیاد صحبت می کنند و حرافی می کنند را سخنران های خوبی می دانند. سخنرانی به معنای پرگویی نیست بلکه سخنرانی به معنای تاثیرگذاری است. کسانی را می توان سخنران دانست که از نفوذ کلام برخوردارند و می توانند روی مخاطب تاثیرگذار باشند.

چه بسیار افراد پرگو و حرافی که دیگران از معاشرت با آن ها پرهیز می کنند. چون اطاله کلام و زیاده گویی آن ها اغلب اسباب رنجش خاطر مخاطب را فراهم می کند.

اگر می خواهید راحت و بدون ترس و استرس سخنرانی کنید فرض کنید مخاطبانتان چیزی نمی دانند

این فرض اشتباه در مورد تدریس صدق می کند ولی در مورد سخنرانی صادق نیست. تفاوت سخنرانی با تدریس در جایگاه سخنران و مدرس است. در مقابل سخنران مخاطب و در مقابل مدرس شاگردان قرار دارند.

مدرس کسی است که می داند و شاگرد کسی است که نمی داند. پس مدرس به او آموزش می دهد. اما در مقابل سخنران، مخاطبان قرار دارند و مخاطب شاگرد سخنران نیست. سخنران، سخنرانی نمی کند که به مخاطبش آموزش بدهد بلکه او به دنبال راهبری و تاثیرگذاری بر مخاطب است.

سخنرانی با پاورپوینت و سایر ابزار سمعی، بصری و نرم افزاری

در سخنرانی، کلام، محتوی، فن بیان و لحن سخنران اصالت دارد نه ابزار جانبی

استفاده مداوم از این گونه ابزار در طول سخنرانی ممنوع است. بگذارید یکی از اصول مهم سخنرانی را با شما در میان بگذارم. هر آنچه که در طول سخنرانی حواس مخاطب را از دهان و سخن و کلام سخنور پرت کند ممنوع می باشد. حتی پوشش سخنور هم ذیل همین اصل قرار می گیرد و سخنور اجازه ندارد از لباس و وسایل زینتی استفاده کند که حواس مخاطب را پرت کند.

مغز همزمان نمی تواند دیدن و خواندن پاورپوینت و شنیدن کلام سخنران را در بهترین حالت انجام دهد

استفاده همزمان از پاورپوینت و سایر ابزار باعث پرت شدن حواس مخاطب از سخنرانی می شود. اگر قرار است متن، جمله و یا تصویر و فیلمی به مخاطب نشان دهید، این کار را انجام دهید و پس از آن شروع به سخنرانی کنید و ابزار مورد نظر را خاموش کنید. چون از نظر فیزیولوژیکی مغز نمی تواند همزمان یک تصویر و فیلم را ببیند و یا یک متن را بخواند و به سخنرانی شما هم گوش دهد.

یک سخنران نباید کم سواد و ناشی به نظر برسد

استفاده مداوم از ابزار جانبی مانند پاورپوینت باعث می شود که سخنران ناشی و کم سواد به نظر برسد. در واقع پاورپوینت همان جزوه کلاسی معلمین و اساتید است. اگر خاطرتان باشد اساتید و معلمانی که از روی جزوه می خواندند و درس می دادند هرگز در ذهن دانشجویان و شاگردان، اساتید حرفه ای و مسلط و باسواد نبودند. استفاده از پاورپوینت در سخنرانی همان ذهنیت را برای مخاطب ایجاد می کند.

سخنرانی، تدریس نیست

استفاده مداوم و زیاد از ابزار جانبی مانند پاورپوینت سخنرانی را شبیه کلاس های آموزشی می کند. در صورتی که در یکی از موارد باورهای اشتباه توضیح دادم که سخنرانی با تدریس متفاوت است.

راه رفتن هنگام سخنرانی

اخیرا در بسیاری از همایش ها و آموزش ها این مورد اتفاق می افتد و سخنرانان حتی در بین جمعیت هم حرکت می کنند. اصل دیگری از سخنرانی را می خواهم برای شما بگویم که این مورد برای شما روشن شود. سخنرانی زیرمجموعه ارتباط موثر است. مهمترین اصل ارتباط موثر ارتباط چشمی است. تحت هیچ شرایطی سخنران نباید ارتباط چشمی خود را با مخاطب قطع کند.

فراموش نکنید اصالت سخنرانی در کلام و سخن و فن بیان و محتوای سخنران خلاصه می شود و مابقی اتفاقات سخنرانی فرع است و هرگز نمی تواند جایگزین اصل شود. به عنوان مثال اصالت خوانندگی در ارای صحیح نت ها و لحن درست است. سایر اتفاقات صحنه مانند حرکات موزون و نمایشی و … فرع بر خوانندگی است. به عبارت دیگر یک خواننده حرفه ای کسی نیست که خوب نمایش می دهد، کسی است که خوب می خواند.

البته این به این معنا نیست که سخنران حق راه رفتن ندارد و نمی تواند جایگاه خود را تغییر دهد. اما هر کدام از این موارد به دلیل مشخصی که در خدمت موضوع سخنرانی و باعث تاثیرگذاری بیشتر روی مخاطب است اتفاق می افتد.

به عنوان مثال من می توانم برای جلوگیری از یکنواختی ایستادن در یک جایگاه، دو یا سه جایگاه را در صحنه سخنرانی انتخاب و به سمت آن ها حرکت کنم. اما در عرض صحنه حرکت کردن و با زاویه 90 درجه و یا 180 درجه و پشت به مخاطب قرار گرفتن و در همان حال سخنرانی کردن موضوعی است که منطق سخنرانی را زیر سوال می برد.

ارائه حجم زیاد اطلاعات در زمان کم

این مورد یکی از رایج ترین باورهای اشتباه در سخنرانی است. بسیاری از افراد گمان می کنند که هنگام سخنرانی باید همه اطلاعاتی را که نسبت به موضوع می دانند را بیان کنند. این مسئله باعث می شود که اولا سرعت سخن گفتن خود را بالا ببرند و ثانیا به علت حجم بالای اطلاعات ارائه شده تاثیرگذاری روی مخاطب هم به شدت کاهش پیدا می کند.

سخنرانی ارائه اطلاعات زیاد نیست. این کار نه تنها تاثیر خوب و مثبت روی مخاطب نمی گذارد که اتفاقا باعث گیجی و گنگی مخاطب می شود. به جای آن که در زمان کوتاه سخنرانی به ده ها عنوان و مورد به صورت تیتروار اشاره کنید، یک یا دو مورد آن را سخنورانه و هنرمندانه بیان کنید. قطعا میزان تاثیرگذاری شما روی مخاطب صدچندان می شود.

ارائه سخنرانی از روی متن

بسیاری از افراد متن کامل سخنرانی خود را در چندین برگه می نویسند و آن را هنگام سخنرانی در مقابل خود قرار می دهند و از روی متن می خوانند.

ارائه سخنرانی از متن چند مشکل اساسی را به همراه دارد:

الف) سخنران کم سواد و ناشی به نظر می رسد

سخنران دقیقا مانند معلمانی که از روی جزوه درس می دهند به نظر می رسد. وقتی اساتید و معلمان از روی جزوه درس می دهند اولین نکته ای که به ذهن شاگردان می رسد این است که معلم سواد و تسلط لازم را ندارد. سخنرانی هم که از روی متن می خواند دقیقا در ذهن مخاطبانش کم سواد و ناشی به نظر می رسد.

ب) از دست دادن تمرکز و افزایش اضطراب

اشتباه در خوانش متن و اشتباه گرفتن خطوط و از دست دادن تمرکز و افزایش اضطراب موارد دیگری است که هنگام خوانش متن به وجود می آید.

ج) از دست دادن ارتباط چشمی

به دلیل نگاه طولانی به متن، سخنرانی ارتباط چشمی خود به مخاطب را از دست می دهد. مطابق اصول سخنرانی هر عاملی که ارتباط چشمی سخنران با مخاطب را قطع کند ممنوع است.